Son yıllarda hiç akla gelmeyecek bir ilgi alanı oluştu ve bir baktık ki bağırsaklar insanların ilgi odağı oldu. Sağlıkla ilgili tüm sırların saklı olduğu bir alan, cevapların gizlendiği esrarengiz bir hazine gibi görülür oldu. "Bağırsak-beyin aksı", yani bağırsak ile beyin arasındaki bağlantı merak konusu haline geldi. Üniversitede fizyoloji dersinde ilk kez duyduğum "Bağırsaklarımız ikinci beynimizdir" cümlesi çoktan artık konuyla ilgili ya da ilgisiz pek çok kişi için klişe haline geldi bile.
Aynı şekilde posa hakkındaki ulaşılabilir bilgi de artış gösterdi ama farkındalık bana kalırsa hiç de artmadı. Bağırsaklarımıza olan ilgimizdeki artışın bir diğer sebebi de orada bize dost bakterilerin var olduğunu öğrenmemiz. İşin posayla ilgisi ise, posayı (ya da "diyet lifi") biz vücutta sindiremesek bile bu bakterilerce posanın kullanılması yani onlar için yakıt oluşturması ve bunun sonucunda oluşan kısa zincirli yağ asitlerinin faydalarının oluşu (Diğer işlevleri ise kolesterol üretimini sınırlamak, toksik maddelerin atılımını sağlayarak "süpürge" işlevi görmek, mide boşalmasını yavaşlatarak hem tokluk sağlamak hem de kan şekerinin yavaş artmasını sağlamak vb.). Glukomannan (GM) da konja ("konjac") kök bitkisinden elde edilen bir posa türü (1).
Tokluğu sağlayarak besin alımını azaltıcı etki yapabilir, peki ya kilo kaybına sebep olabilir mi? Belki de bu düşünce, GM'yi zayıflama ürünü olarak piyasaya iten şey olmuştur.
GM, aşırıya kaçan, magazin figürü haline gelmiş bir gösteri insanı olan Dr. Öz'ün pek sevdiği bir ürün. "En iyi iştah azaltıcı ürün" diyor buna. "Doğanın ince süpürgesi bu." diyor. Seviyor adam.
Japonya'da "mucize noodle" (Miracle Noodles) adlı yemekte halihazırda kullanılıyor. Su tutuculuğu, dolayısıyla viskozitesi (akışkanlığın tersi) yüksek olduğundan glukomannan noodle şeridini jelibonsulaştırıyor.
Ayrıca GM'nin şekerlemesi de var.
Tozu ise smoothie'lere vs karıştırılabilir çünkü tadı yok. Ama yoğunluğu artırdığını unutmamak gerek (2).
GM'nin "PGX" adında bir çeşidi var. Asıl etkili olduğu düşünülen tür bu. Bunun su tutuculuğu diğer GM'lerden daha yüksek (1).
GLUKOMANNAN VE KİLO KAYBI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
2007 (Kraemer ve arkadaşları-randomize kontrollü çalışma), 2014 (Onakpoya ve arkadaşları-meta analiz), 2015 (Chmielewska ve Szajewska-meta analiz) yıllarında yapılan ve süresi 2-3 ay arasında değişen üç çalışmada doz günlük 1.2 gram ise 5 gram arasında değişiyormuş. Bu üç çalışmanın vardığı sonuç, GM'nin kilo kaybında hafif artış sağladığı (1).
Ama buna ters sonuç veren çalışmalar da var. 2013'te Keithley ve arkadaşlarının yaptığı randomize kontrollü çalışmada bir gruba placebo (Mesela düz jelibon vermişler ama "al bunu şifadır, ilaçtır" demişler), diğerine PGX (GM türü demiştik) vermişler. İki grupta da aynı kilo kaybı verilmiş: 0.4 kg.
GM çalışmalarının arasında süresi en uzun olanı ise 2016 yılına ait, 1 yıl süren ve günlük 5 gram PGX verilen çalışma. Bu çalışmada şişlik, ishal vb düşük seviyeli yan etkiler görülmüş.
2013 yılında Keithley'in az önceki çalışmasıyla 2015 yılında Zalewski'nin çalışması karşılaştırılmış. Sonuçlar arasında farklılıklar bulunuyormuş ama sonuca baktığımızda her iki meta-analiz ("derlemelerin derlemesi") de GM'nin kilo kaybında kayda değer ("anlamlı", p<0.05) etkisinin olduğunu göstermede yetersiz kalmış.
PGX kullanılan çalışmaların hepsi değerlendirildiğinde 3 ayda ortalama 1.6 kilo, 6 ayda 2.6 kilo ve 1 yılda 2.6 kilo kayıp görülmüş.
2010'da 14 hafta süren gözlemsel çalışmada Lyon ve Reichert, istatistiksel manada kayda değer olan ve pratikte potansiyel değer taşıyan bir kilo kaybı sağlamış (1). Ama kontrol grubu kullanmamış adamlar. Öyle olunca neyi neyle karşılaştırıp da "Kilo kaybını artırıyor" diyebiliriz ki? Belki de kaybın sebebi kişilerin yaşam tarzındaki değişikliklerdi? Yani kardeşim madem bir iş yaptınız......... (Hocalara iş öğretme hadsizliğimi bağışlayın, "Gençtir yapar" deyin geçin.).
Kilolu ve obez bireylerle 2018'de yapılan bir çalışmada ise GM'yi Garcinia cambogia ile birlikte vermişler. Öncelikle bu çalışma bir randomize kontrollü çalışma değil. Buradan eksiyi aldı. 214 kişiye 6 ay boyunca günlük 0.5 gram şeklinde ikisini birlikte vermişler. 6 ay olması iyi, daha uzun olsa daha iyiydi. Bu 214 bireyden kimilerinde yağ kütlesi ve obezite ile ilişkili gen polimorfizmleri (mutasyon denebilir) varmış üstelik.
Kan yağları ve şekeri iyiye gitmiş, halbuki bu polimorfizmler işi baltalayabilirdi. Aynı şekilde kilo kaybı da sağlanmış. Fakat bu bireylere çalışma öncesinde denmiş ki, "Akdeniz diyeti uygula, düzenli ye, bolca su iç, alkolü dengeli tut. Belki de sebep bu sağlıklı alışkanlıklardı? (3).
2019 yılında ise 6-17 yaş arası kilolu ya da obez 96 çocukla çalışılmış. Bir gruba 3 gram placebo, diğerine de aynı miktarda GM ürünü verilmiş. LDL'de (kötü kolesterol), total kolesterolde ve diastolik basınçta (küçük tansiyon) düşüş sağlanmış. Kilo kaybı ise görülmemiş (4).
BU İŞLERİN PİYASASI NASIL?
Pahalıca.
Örneğin Amway'in "Nutriway" adlı ürünü 193.6 TL. İçinde 2.5'ar gramdan 30 ünite var (5).
PGX'in ismini taşıyan bir internet sitesinde de jel ve sıvı gibi formlarda olmak üzere, muşmulalı hatta whey proteinli GM bile var (6).
GLUKOMANNAN'IN GÜVENLİĞİ
5 çalışmada yan etkiler görülmüş: İshal, karın şişliği, geğirme gibi. Genele bakıldığında PGX ile yapılan çalışmalarda diğer GM ürünlerine göre daha fazla yan etki görülmüş ve bu yan etkiler PGX kullanıldığı süre boyuca devam etmiş. Ama bunun sebebi verilen dozun yüksekliği de olabilir. Ayrıca görülen yan etkiler şiddetli de değil (1).
Genel bir yorum olarak söylenebilir ki, GM kullanmak güvenli görünüyor ama kilo kaybına etkisini gösteren kanıt yok. PGX GM ürünleri arasında bu anlamda fark yaratabilir diye düşünülse de uzun süreli, geniş çaplı farklı gruplarla yapılmış, tekrarlı çalışmalarda benzer sonuçları almış randomize kontrollü çalışmalar lazım (Sağlığınızla oynamamak için bir cümleyi kurarken attığımız kırk taklayı düşünün :) Direkt konuşan kişi daha çok ilgi çekiyor, biliyorum ama sorumluluk hissi taşıyan sağlık çalışanları bir tavsiye verirken temkinli konuşmayı elden bırakmaz. Hiç sağlığınızla oynayasımız yok açıkçası.).
Kilo vermek istiyorsak, az da olsa kısmamız şart :)
#diet #health #dieta #salud #diät #ernährung #gesundeernährung #диета #питание #здоровье #диетолог #dietasaludable #sağlık #yaşam #istanbul #antalya #alanya #turkey #nutrition #weightloss #nutrition #nutritionist #dietitian #nutricionista #ernährungsberater #english #deutsch #alemán #german #spanish #espanol #spanisch #swedish #schwedisch #sueco #russian #russisch #ruso #русский язык #anlatilke #tellmeilke #diet #healthydiet #dietitian #nutricionista #ernährung #gesundeernährung #gesundessen #ernährungsberatung #диета #диетолог #здороваядиета #питание #здоровоепитание #salud #dietasaludable #nutricionistaesportiva #sportsnutrition #sports #fitness #alanya #antalya #istanbul #turkey
KAYNAKÇA
Comentários